Matura z biologii już się zakończyła. Publikujemy arkusze z poziomu podstawowego i rozszerzonego i przykładowe 2012, biologia, poziom podstawowy - arkuszMatura 2012, biologia, poziom rozszerzony - arkuszPRZYKŁADOWE ODPOWIEDZI - POZIOM PODSTAWOWY__ZADANIE 1Nabłonek migawkowy, nabłonek rzęskowy lub nabłonek orzęsiony to różne określenia tego samego rodzaju nabłonka, którego komórki wyposażone są w rzęski ułatwiające transport substancji po powierzchni nabłonka. Podaj nazwy układów w organizmie człowieka, w których występuje nabłonek migawkowy, oraz podaj rolę tego rodzaju nabłonka w każdym z ODPOWIEDŹ:1. żeński układ rozrodczy - ułatwia komórce jajowej przemieszczenie się z jajnika do macicy (przesuwanie gamet)2. układ oddechowy - w jamie nosowej wyłapuje z wdychanego powietrza drobne zanieczyszczeniaZADANIE 2Skóra człowieka składa się z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwej. W najgłębiej położonej żywej warstwie naskórka - warstwie podstawnej - nieustannie powstają nowe komórki, które podczas stopniowego przemieszczania się ku powierzchni skóry ulegają keratynizacji (rogowaceniu). Tworzą one na powierzchni skóry złuszczającą się warstwę martwych komórek Na podstawie powyższego tekstu podaj cechę żywych komórek warstwy podstawnej naskórka, która zapewnia jego odtwarzanie ODPOWIEDŹ:Posiada zdolność podziału, oznacza to, że dzięki niej w miejscu starych, powstają nowe komórki. Zdolność do częstych podziałów Podaj znaczenie warstwy zrogowaciałych komórek naskórka dla funkcji ochronnej skóry w organizmie ODPOWIEDŹ:Warstwa zrogowaciałych komórek naskórka ma małą przepuszczalność, to pozwala chronić głębsze warstwy skóry między innymi przed wysychaniem, infekcjami czy bakteriami. Ochrona przed urazami. ZADANIE 3Spośród poniższych zdań, dotyczących budowy układu ruchu człowieka, zaznacz dwa zdania Kości połączone są ze sobą w sposób ruchomy za pomocą stawów lub w sposób ścisły,np. za pomocą Ścięgna są zbudowane z tkanki łącznej włóknistej i umożliwiają przymocowanie mięśnido Powierzchnie stawowe nasadowych części kości długich są zbudowane z tkanki kostnej. ZDANIE NIEPRAWDZIWED. Mięśnie szkieletowe zbudowane są z włókien mięśniowych, a te składają się z Częścią bierną układu ruchu są mięśnie szkieletowe, a częścią czynną są kości. ZDANIE NIEPRAWDZIWEZADANIE 4Jedną ze swoistych cech człowieka jest szeroka i krótka miednica, która stanowi przystosowanie układu ruchu do poruszania się na dwóch kończynach w postawie wyprostowanej. Podaj inną niż wymieniona w tekście, swoistą cechę budowy szkieletu człowieka, która odróżnia go od innych naczelnych, i związana jest bezpośrednio z dwunożnym ODPOWIEDŹ:WERSJA 1: budowa stopy czyli masywne kości stepu, paluch równoległy do pozostałych palców stopy i drobne paliczkiWERSJA 2: kifoza i lordoza czyli naturalne krzywizny kręgosłupaWERSJA 3: esowato wygięty kręgosłupZADANIE 5Na rysunku przedstawiono przepływ krwi przez jeden z rodzajów naczyń krwionośnych w mięśniu szkieletowym kończyny dolnej. Strzałka górna wskazuje kierunek przemieszczania się krwi, a strzałki w mięśniu - kierunek jego ucisku na naczynie Uzupełnij poniższe zdanie, wpisując nazwę rodzaju naczynia krwionośnego przedstawionego na rysunku oraz cechę, która umożliwia jego ODPOWIEDŹ:Jest to ŻYŁA, ponieważ MA ZASTAWKIb) Wyjaśnij, w jaki sposób mięśnie szkieletowe kończyny dolnej wpływają na przepływ krwi w przedstawionym naczyniu ODPOWIEDŹ:WERSJA 1:Mięśnie szkieletowe kończyny dolnej otaczają naczynie krwionośne. Kurcząc się zwiększają w jego wnętrzu ciśnienie, a to sprawia, że krew przepływa 2: Skurcze mięśni szkieletowych uciskając ściany żył, usprawniają przepływ krwi w odcinkach między 6Osocze krwi jest płynem, który transportuje elementy morfotyczne krwi (krwinki) oraz niezbędne składniki odżywcze, a także białka i produkty przemiany materii. a) Zaznacz zestaw, który prawidłowo ilustruje udział procentowy osocza i elementów morfotycznych we krwi zdrowego ok. 55% i 45% b) Spośród niżej wymienionych białek wybierz dwa, które są typowymi składnikami osocza krwi człowieka, oraz określ rolę każdego z nich: fibrynogen, keratyna, albuminy, histony, immunoglobulinyPRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: - albuminy - wpływają na utrzymanie prawidłowego ciśnienia onkotycznego, pełnią rolę transportującą i buforującą pH LUB decydują o ciśnieniu onkotycznym osocza, które reguluje proces oddawania i odbierania wody w tkankach - fibrynogen - białko to zapobiega utracie krwi i infekcjom w wypadku przerwania ciągłości naczyń krwionośnych, bowiem przechodząc w formę nierozpuszczalną ułatwia tworzenie się skrzepów LUB przekształcany w fibrynę, jest niezbędny w procesie krzepnięcia krwi - immunoglobuliny - białka te uczestnicząc w reakcjach immunologicznych przyłączają się do antygenu, dzięki temu umożliwiają jego rozpoznanie, wiążą tłuszcze i glukozęZADANIE 7Tętno (puls) odpowiada częstotliwości skurczów serca. Obserwacja tętna jest ważna w ocenie funkcjonowania układu Podaj, w którym miejscu ciała, i w jaki sposób można dokonać pomiaru własnego ODPOWIEDŹ:WERSJA 1:Miejsce pomiaru - tętnica promieniowa na nadgarstkuSposób pomiaru - opuszki palców na nadgarstku trzeba ułożyć w miejscu, w którym wyczuwalne jest tętno i mierzyć jego uderzenia przez 30 sekundb) Zaplanuj sposób przeprowadzenia obserwacji, która pozwoli wykazać, że wysiłek fizyczny ma wpływ na częstotliwość skurczów ODPOWIEDŹ:By pomiary były wiarygodne powinniśmy przeprowadzić je kilka razy, zarówno przed jak i po wysiłku. WERSJA 2:Miejsce pomiaru - tętnica szyjnaSposób pomiaru - delikatny ucisk tętnicy szyjnej palcem serdecznym i wskazującym w przeciągu 15 sekund. Uzyskany wynik mnożymy razy Zaplanuj sposób przeprowadzenia obserwacji, która pozwoli wykazać, że wysiłek fizyczny ma wpływ na częstotliwość skurczów ODPOWIEDŹ:pomiar tętna przed wysiłkiem fizycznym, wykonanie np. 30 przysiadów i ponowne zmierzenie 8Oceń prawdziwość poniższych informacji dotyczących leukocytów. Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest ODPOWIEDŹ:1. Leukocyty są wyspecjalizowane w obronie organizmu przed drobnoustrojami, dlatego wszystkie są tak samo zbudowane. FAŁSZ2. Tylko makrofagi mają zdolność do fagocytozy bakterii oraz do przemieszczania się między komórkami ciała. PRAWDA3. Limfocyty B odpowiedzialne są za odporność humoralną warunkowaną przez przeciwciała. PRAWDAZADANIE 9Z powietrza wciągniętego do wnętrza pęcherzyków płucnych tlen przechodzi do naczyń włosowatych. Jest on dalej transportowany przez krew i za pośrednictwem płynu tkankowego dociera do komórek. Z komórek ciała pobierany jest dwutlenek węgla, który wraz z krwią transportowany jest do płuc. Tam z naczyń włosowatych przechodzi do wnętrza pęcherzyków płucnych, skąd usuwany jest na z powyższego opisu, uzupełnij schemat przemieszczania się gazów oddechowych między pęcherzykami płucnymi a komórkami organizmu. Oznacz kierunki (dorysuj groty wszystkim strzałkom) oraz wpisz nad strzałkami odpowiednienazwy gazów. ZOBACZ RYSUNEKZADANIE 10 Płuca człowieka są parzystymi, pęcherzykowatymi narządami o płatowej budowie. Podaj znaczenie pęcherzykowej budowy płuc dla efektywności wymiany ODPOWIEDŹ: zwiększa powierzchnię wymiany gazowejZADANIE 11Zbadano częstość występowania grup krwi w całej populacji ludzkiej na wyspie liczącej 1000 mieszkańców. Stwierdzono występowanie grup krwi: A - 359 osób, B - 351 osób oraz AB - 290 osób. U nikogo natomiast nie stwierdzono grupy krwi podstawie powyższych informacji uzupełnij tabelę oraz przedstaw na diagramie słupkowym częstość występowania badanych grup krwi wśród mieszkańców tej wyspy (z dokładnością do 1%).PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:Grupy krwiA - 359 - 36 %B - 351 - 35 %AB - 290 - 29 %0 - 0 - 0%ZADANIE 12W Polsce od 1955 roku szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG) są obowiązkowe, a od 2006 roku szczepieniu podlegają noworodki już w pierwszej dobie życia. Na diagramie przedstawiono zapadalność na gruźlicę w kilku województwach w Polscew latach: 1999, 2003 i 2007, którą wyrażono liczbą zachorowań na 100 tys. Podaj brakujący opis pionowej osi wykresu ODPOWIEDŹ:WERSJA 1: Liczba zachorowań na 100 tysięcy osóbWERSJA 2: Ilość osób chorych na Na podstawie powyższych danych przedstaw i uzasadnij swoją opinię dotyczącą skuteczności szczepień przeciwko gruźlicy w ODPOWIEDŹ:WERSJA 1: Na przestrzeni lat można zauważyć malejąca liczbę zachorowań, co świadczy o skuteczności 2: Dane wskazują na zasadność szczepień, ponieważ w pięciu województwach obserwuje się wyraźny spadek zachorowań, a w woj. małopolskim zachorowalność w latach 2003-2007 jest prawie na tym samym 13Poniżej opisano przebieg reakcji odpornościowej. Po wniknięciu czynnika chorobotwórczego do organizmu, komórki pamięci immunologicznej rozpoznały antygeny na jego powierzchni. Intensywne podziały tych komórek doprowadziły do powstania dużej ilości limfocytów produkujących odpowiednie przeciwciała. Poziom przeciwciał wzrósł tak znacznie, że w ciągu kilku dni infekcja została powstrzymana. Napisz, czy opisana reakcja jest pierwotną, czy wtórną odpowiedzią ODPOWIEDŹ:WERSJA 1: wtórna odpowiedź immunologiczna - uaktywniły się komórki pamięci, które powstały przy poprzedniej infekcjiWERSJA 2: odpowiedź wtórna ponieważ komórki pamięci immunologicznej powstają przy pierwotnej 14Substancje, z których organizm człowieka może wytwarzać witaminy, nazywane są nazwę witaminy, dla której prowitaminą jest karoten przyjmowany wraz z pokarmem, oraz przykład jej znaczenia w organizmie człowieka.[i]Nazwa witaminy PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: witamina A[i]Znaczenie PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: usuwa wolne rodniki, oddziałuje na wzrost kości, włosów, obniża stężenie cholesterolu we krwi, dobrze wpływa na wzrok, głównie na siatkówkę okaZADANIE 15Na rysunku przedstawiono fragment układu pokarmowego człowieka.[i]a) Podaj nazwę enzymu wydzielanego w narządzie oznaczonym literą X i nazwę składnika pokarmowego, który jest przez niego pepsyna Składnik pokarmowy białkab) Podaj nazwę narządu oznaczonego na rysunku literą Y i określ funkcję, jaką pełni ten narząd w układzie pęcherzyk żółciowyfunkcja: magazynowanie żółcic) Zaznacz prawidłowe dokończenie z głównych funkcji struktury oznaczonej na rysunku literą Z jestA. detoksykacja szkodliwych produktów przemiany wchłanianie prostych związków trawienie białek, węglowodanów i wchłanianie 16Tłuszcze podlegają trawieniu tylko w postaci nazwę odcinka przewodu pokarmowego, w którym odbywa się emulgowanie tłuszczów, i wyjaśnij, dzięki czemu zachodzi ten odcinka: dwunastnicaWyjaśnienie: dzięki solom żółciowym produkowanym przez wątrobęZADANIE 17Siatkówka oka zbudowana jest z komórek receptorowych - czopków i pręcików. Są one rozmieszczone w siatkówce nierównomiernie i mają różne właściwości. Zaznacz dwie informacje charakteryzujące wyłącznie Najliczniej występują w środkowej części siatkówki - w dołku środkowym (plamce żółtej).B. Odpowiadają za postrzeganie kształtów i ruchu obserwowanych Umożliwiają widzenie zarówno w jasnym, jak i w przyćmionym Odpowiadają za widzenie szczegółów obrazu i widzenie 18Na schemacie przedstawiono przykład łuku Na podstawie analizy powyższego przykładu podaj nazwy dwóch neuronów, przez które przekazywany jest impuls nerwowy w miejscu oznaczonym na schemacie literą A 1. neuron czuciowy2. neuron pośredniczącyb) Podaj literę, którą na schemacie oznaczono efektor: DZADANIE 19Na rysunkach przedstawiono dwa narządy, które biorą udział w wydalaniu z organizmu człowieka zbędnych lub szkodliwych produktów przemiany poniższą tabelę, wpisując nazwy obu narządów oraz nazwy odpowiednich związków chemicznych, które przez te narządy są ODPOWIEDŹ: A - nerka - mocznikB - płuca - CO2wspólne dla obu -wodaZADANIE 20Łożysko zapewnia stałą łączność między matką a rozwijającym się zarodkiem. Jest narządem, który pełni wiele funkcji, np. wydziela relaksynę, stanowi barierę dla drobnoustrojów. Przedstaw funkcję łożyska, inną niż funkcje wymienione w ODPOWIEDŹ: Wymiana gazowa tlenu i CO2 między matką a 21Podejmowanie przez człowieka systematycznych wysiłków fizycznych, wyczynowo czy też rekreacyjnie, prowadzi do wielu zmian adaptacyjnych w jego organizmie. Poniżej wymieniono dwie zmiany zachodzące w organizmie człowieka pod wpływem wysiłku jedną zmianę adaptacyjną (A lub B) i określ jej rolę w profilaktyce chorób układu krążenia W czasie wykonywania umiarkowanego wysiłku fizycznego, wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego u osób wytrenowanych są istotnie niższe od wartości stwierdzonych u osób, które nie Systematyczny trening fizyczny powoduje wzrost stężenia cholesterolu zawartego we frakcji HDL osocza, z jednoczesnym obniżeniem cholesterolu zawartego we frakcji LDL osocza, oraz obniżenie stężenia ODPOWIEDŹ: Zmiana adaptacyjna: Awyjaśnienie: aktywność fizyczna przeciwdziała powstaniu choroby 22Określ genetyczne podłoże każdej z wymienionych chorób, wstawiając literę X we właściwej komórce ODPOWIEDŹ: Zespół Turnera i Downa - aberracja - sprzężenie z płciąFenyloketonuria - autosomia recesywnaZADANIE 23Na schemacie przedstawiono przepływ informacji genetycznej od DNA do Podaj nazwy procesów oznaczonych na schemacie literami X i Y, wybierając je spośród wymienionych: translacja, transkrypcja, transdukcjaPRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: X- transkrypcja Y - translacjab) Podaj nazwy trzech rodzajów RNA wytwarzanych w procesie X. Podkreśl ten rodzaj kwasu, który zawiera informację o składzie aminokwasów syntetyzowanego ODPOWIEDŹ: : pre-m RNA, tRNA, mRNAZADANIE 24W roku 2003 opublikowano dokument stwierdzający zakończenie sekwencjonowania 99% genomu człowieka z trafnością do 99,99%. Podaj, czy w celu poznania genomu człowieka zbadano sekwencję nukleotydów w DNA, czy w RNA. Odpowiedź ODPOWIEDŹ: W DNA, ponieważ ten kwas jest nośnikiem informacji 25Galaktozemia - choroba genetyczna człowieka, jest wywoływana przez zmutowany recesywny allel (a) genu niesprzężonego z płcią i dziedziczy się według praw Mendla. Choroba ta występuje tylko u osób homozygotycznych pod względem tego prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dziecka zdrowych, heterozygotycznych rodziców. Zapisz poniżej odpowiednią krzyżówkę i podkreśl genotyp chorego ODPOWIEDŹ:Genotypy rodziców P - Aa (K) Aa (M)gamety - A,a A,agenotypy dzieci F1 - AA, Aa, Aa, aaPrawdopodobieństwo - 25%ZADANIE 26Matka ma grupę krwi AB. Wybierz grupę krwi, której na pewno nie może mieć jej dziecko, niezależnie od tego,jaką grupę krwi będzie miał jego ojciec. Podkreśl wybraną krwi 0, grupa krwi A, grupa krwi B, grupa krwi ABZADANIE 27DDD to środek chemiczny stosowany do zwalczania larw niektórych gatunków komarów. Na poniższym schemacie przedstawiono zmiany stężenia DDD w organizmach tworzących fragment sieci pokarmowej jeziora, w którym środek ten był Określ zależność między stężeniem DDD w organizmach a ich miejscem we fragmencie sieci pokarmowej przedstawionej na ODPOWIEDŹ: Stężenie DDD jest najniższe w organizmach wchodzących w skład planktonu, a najwyższe u ptaków rybożernych czyli poziom DDD wzrasta na zasadzie kumulacji od producentów do konsumentów III Wyjaśnij, dlaczego w przedstawionym fragmencie sieci pokarmowej stężenie DDD w organizmie ryby drapieżnej jest porównywalne ze stężeniem DDD w organizmie ptaka ODPOWIEDŹ: bo ryba drapieżna i ptak rybożerny odżywiają się rybami planktonożernymic) Spośród podanych określeń wybierz i podkreśl dwa, które mogą poprawnie charakteryzować zależność międzygatunkową między rybą drapieżną i ptakiem rybożernym w przedstawionym fragmencie sieci nieantagonistyczna, drapieżnictwo, konkurencja, pasożytnictwoZADANIE 28Kowalik to ptak z rzędu wróblowych, który żywi się przede wszystkim larwami i poczwarkami owadów, wydobywanymi z pęknięć kory drzew. W okresie zimowym głównym jego pokarmem są nasiona roślin. Krogulec należy do ptaków drapieżnych i poluje na kowaliki. Oba ptaki występują w całej Europie w lasach, parkach i sadach. a) Na podstawie powyższego tekstu podaj wszystkie poziomy troficzne, które może zajmować kowalik w łańcuchach ODPOWIEDŹ: konsument I i II rzęduKOMENTARZ NAUCZYCIELA: kowalik może być konsumentem zarówno I jak i II rzędub) Korzystając z powyższych informacji, zapisz prawdopodobny łańcuch pokarmowy z udziałem kowalika i ODPOWIEDŹ: nasiona larwa -> larwa po 1 linieniu -> larwa po 2 linieniu -> poczwarka -> imago ZADANIE 22Na proces fotosyntezy składają się reakcje zależne i reakcje niezależne od światła. Spośród poniższych zdań zaznacz dwa, które zawierają prawdziwe informacje dotyczące przebiegu i lokalizacji reakcji Wykorzystanie energii świetlnej w procesie fotosyntezy umożliwiają cząsteczki chlorofilu zgrupowane w tzw. fotoukładach, w stromie Produkcja ATP i NADPH jest rezultatem inicjowanej przez światło wędrówki elektronów przez łańcuch przenośników oraz fotolizy W czasie reakcji fosforylacji cyklicznej, odbywającej się w tylakoidach chloroplastów, zachodzi synteza ATP połączona z powstawaniem Wytworzone NADPH jest wykorzystywane w cyklu Calvina do syntezy cukru (aldehydu 3-fosfoglicerynowego), jako czynnik utleniający i jako źródło W cyklu Calvina przekształcanie dwutlenku węgla w cukier (aldehyd 3-fosfoglicerynowy) rozpoczyna się przyłączeniem cząsteczki dwutlenku węgla do cząsteczki pięciowęglowego związku 23Wykonano doświadczenie, którego celem było zbadanie roli procesu transpiracji w transporcie wody u roślin. W słoju z wodą umieszczono kilka liści selera naciowego. Na powierzchnię wody naniesiono cienką warstwę oleju i zaznaczono poziom wody. Słój umieszczono w ciepłym pomieszczeniu. Po trzech godzinach zaobserwowano, że poziom wody w słoju obniżył się, co zilustrowano na poniższym Sformułuj hipotezę badawczą potwierdzoną wynikiem ODPOWIEDŹ: Czy transpiracja ma wpływ na pobieranie i transport wody u roślin?b) Wyjaśnij znaczenie warstwy oleju na powierzchni wody w tym ODPOWIEDŹ: Zapobiega to parowaniu wody bezpośrednio ze słoika (daje to wiarygodność doświadczenia)ZADANIE 24W tabeli zamieszczono dane dotyczące prędkości przewodzenia wody w drewnie u wybranych grup czym uwarunkowana jest różnica w prędkości przewodzenia wody u roślin iglastych i dwuliściennych. W odpowiedzi uwzględnij różnice w budowie ich ODPOWIEDŹ: Iglaste należą do nagonasiennych, których drewno zbudowane jest z cewek, co warunkuje mniejszą prędkość przewodzenia wody. Dwuliścienne należą do okrytonasiennych, których drewno zbudowane jest z naczyń, co warunkuje większą prędkość przewodzenia wody z uwagi na obecność członów naczyń i brak ścian poprzecznych ZADANIE 25Na podstawie powyższych danych narysuj diagram słupkowy, ilustrujący wpływ stosowanego nawożenia na wysokość plonów buraków cukrowych. Zastosuj jeden układ współrzędnych i poniższą 120 kg/ha azotu, 180 kg/ha azotuZADANIE 26Azot jest pierwiastkiem niezbędnym do wytwarzania chlorofilu u roślin. Wykaż zależność między niedoborem azotu a niską zawartością sacharozy w korzeniach buraków ODPOWIEDŹ: Brak chlorofilu to zatrzymanie fazy jasnej fotosyntezy, a więc brak siły asymilacyjnej niezbędnej w fazie ciemnej do powstania PGAL- substratu do syntezy glukozy, która jest prekursorem sacharozy. ZADANIE 27Przeprowadzono doświadczenie, którego celem miało być sprawdzenie, czy podczas kiełkowania zachodzą w nasionach procesy metaboliczne. Termos napełniono kiełkującymi nasionami (ziarnami) pszenicy i szczelnie zamknięto korkiem. W korku umieszczono termometr w sposób umożliwiający odczyt temperatury. Pomiary temperatury rejestrowano co 3 godziny w ciągu 24 godzin trwania doświadczenia. Stwierdzono stopniowy wzrost temperatury w próbie Podaj, jak powinna wyglądać próba kontrolna do tego ODPOWIEDŹ: Suche nasiona szczelnie zamknięte korkiem i umieszczone w termosie z termometrem b) Zaznacz błędną interpretację wyników powyższego W czasie kiełkowania nasion wzrasta ilość wydzielanego W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność reakcji W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność przemian 28Na schemacie przedstawiono proces translacji. Na podstawie analizy schematu i własnej wiedzy wykonaj poniższe Oceń prawdziwość zdań dotyczących procesu translacji. Wpisz w odpowiednich miejscach tabeli literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest Każdy tRNA posiada wolny koniec, do którego przyłączany jest aminokwas. PRAWDA2. Kolejność kodonów na mRNA decyduje o kolejności aminokwasóww wytwarzanym białku. PRAWDA3. Proces translacji zachodzi w jądrze komórkowym. FAŁSZb) Podaj zestawienie nukleotydów w antykodonie tRNA przenoszącym tyrozynę (Tyr).PRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ:AUGc) Podaj znaczenie obecności porów w otoczce jądrowej dla procesu ODPOWIEDŹ:- umożliwia przejście mRNA i tRNA, które powstały w procesie transkrypcji, do cytoplazmy- umożliwia przejście podjednostek rybosomów, które powstały na terenie jąderka ZADANIE 29Większość genów eukariotycznych jest podzielona na eksony i czy mutacja w obrębie intronu określonego genu, która nie wpływa na sposób jego wycinania, może prowadzić do zmiany właściwości białka kodowanego przez ten gen. Odpowiedź ODPOWIEDŹ: Nie dojdzie do zmiany właściwości białka kodowanego przez ten gen gdyż intron ten wraz z innymi ulega wycięciu w obróbce 30Stwierdzono, że pewien organizm jest heterozygotą Aa względem jednej z cech, a drugą cechę warunkowaną przez allel B posiada w formie dominującej. Nie wiadomo jednak, czy pod względem tej cechy jest homozygotą, czy heterozygotą. Obie cechy dziedziczą się jednogenowo i Zapisz wszystkie możliwe genotypy opisanego ODPOWIEDŹ: AaBB lub AaBbb) Zaznacz takie zestawienie genotypów obojga rodziców, których całe potomstwo będzie miało cechy organizmu opisanego w tekście. Uzasadnij odpowiedź, rozwiązując odpowiednią krzyżówkę ODPOWIEDŹ: D. aaBb, AABBP: aaBb x AABB, g: aB, ab, ABx2 Genotypy rodzicówA. aaBb, aaBbB. aaBb, AaBBC. aabb, AAbbD. aaBb, AABBKrzyżówkaZADANIE 31Poniżej przedstawiono fragment rodowodu, obrazujący pojawianie się u ludzi pewnej choroby, determinowanej przez allel recesywny. Na podstawie analizy schematu określ, czy allel warunkujący tę chorobę jest sprzężony z płcią. Odpowiedź ODPOWIEDŹ: Nie jest sprzężony z Skoro u rodziców A matka jest chora - synowie powinni również być chorzy, bo tylko matka przekazuje synom chromosom X. Jeśli oni są zdrowi to allel warunkujący tą chorobę nie mógł być sprzężony z Przedstaw zaletę kojarzenia krewniaczego w hodowli ODPOWIEDŹ: łatwe uzyskanie osobników homozygotycznych o pożądanych cechach fenotypowych dla hodowców b) Uzasadnij, że w warunkach naturalnych krzyżowanie się osobników blisko spokrewnionych jest zjawiskiem niekorzystnym wśród ODPOWIEDŹ: zmniejszenie różnorodności puli genowej populacji, co przy zmieniających się warunkach środowiska może spowodować ich niedostosowanie i wyginięcie ZADANIE 32Myszy o genotypie ByB mają sierść żółtą, a myszy o genotypie BB - sierść czarną. Allel By wpływa jednocześnie na przeżywalność zarodków i w układzie homozygotycznym ByBy jest letalny (myszy o tym genotypie giną przed urodzeniem). Uznaje się, że zależnie od cechy fenotypowej, na którą wpływa, allel By może wykazywać właściwości dominującelub recesywne w stosunku do allelu Podaj stosunek liczbowy żywych myszy żółtych i czarnych w potomstwie krzyżówki myszy ODPOWIEDŹ: myszy żółte : myszy czarne - 2: 1b) Określ, ze względu na którą cechę allel By jest recesywny. Odpowiedź ODPOWIEDŹ: recesywny ze względu na cechę letalności, gdyż te dwa allele powodują śmierć zarodka ZADANIE 33Na wykresie przedstawiono uprawy GMO na świecie w latach podstawie wykresu określ tendencję zmian powierzchni upraw GMO na świecie i podaj prawdopodobną jej ODPOWIEDŹ: Zwiększa się. Ze względów ekonomicznych gdyż nakłady na uzyskiwanie tego typu odmian (odpornych na herbicydy) jest tańsze a uzyskane plony są wyższe. ZADANIE 34W wielu hodowlach do celów gospodarczych i laboratoryjnych stosuje się krzyżowanie zwierząt blisko ze sobą spokrewnionych, czyli tzw. chów wsobny. O ile przynosi ono korzyści hodowcom, o tyle w warunkach naturalnych jest to zjawisko niekorzystne dla Przedstaw zaletę kojarzenia krewniaczego w hodowli ODPOWIEDŹ: łatwe uzyskanie osobników homozygotycznych o pożądanych cechach fenotypowych dla hodowców b) Uzasadnij, że w warunkach naturalnych krzyżowanie się osobników blisko spokrewnionych jest zjawiskiem niekorzystnym wśród ODPOWIEDŹ: zmniejszenie różnorodności puli genowej populacji, co przy zmieniających się warunkach środowiska może spowodować ich niedostosowanie i wyginięcie ZADANIE 35Przeprowadzono doświadczenie dotyczące wzajemnych stosunków między populacjami dwóch gatunków orzęsków (gatunek 1 i gatunek 2). Orzęski z gatunku 2 polowały na przedstawicieli gatunku 1. Zastosowano dwa warianty doświadczenia (hodowla Ai hodowla B), w których obserwowano zmiany liczebności populacji obu gatunków w zależności od tego, czy ofiary znajdowały schronienie, czy też nie. Na rysunkach przedstawiono wyniki obu wariantów opisanego zmiany liczebności populacji drapieżnych orzęsków tylko w tym doświadczeniu, w którym ofiary nie znalazły schronienia. Uwzględnij przyczyny i skutki tych ODPOWIEDŹ: Maksymalna liczebność gatunku 1 - ofiary - pozwala na znaczną skuteczność ataków drapieżnika, która doprowadziła do spadku liczebności gatunku 1 a wzrostu liczebności gatunku 2 - drapieżnika. Dalszy spadek liczebności gatunku 1 spowodował spadek liczebności gatunku 2 gdyż zabrakło w środowisku pokarmu czyli osobników z gatunku 1. ZADANIE 36Dzięcioł duży występuje w lasach i parkach, w całej Europie. Żeruje, wydobywając owady, ich larwy i poczwarki spod kory starych drzew. W okresie zimowym odżywia się też nasionami, np. sosny. Podaj dwa poziomy troficzne w łańcuchu pokarmowym, do których można zaliczyć dzięcioła ODPOWIEDŹ:1. konsument I rzędu - roślinożerca2. konsument II rzędu - drapieżca [b]ZADANIE 37/b]W naturze dwa gatunki pałki - wąskolistna i szerokolistna - różnią się miejscem występowania w zbiornikach wodnych. Pałka wąskolistna rośnie zawsze w głębszej wodzie niż pałka szerokolistna. Przeprowadzono eksperyment, który wykazał, że pałka szerokolistna posadzona osobno nie rośnie w wodzie głębokiej. Natomiast pałka wąskolistna posadzona osobno rośnie dobrze zarówno w wodzie płytkiej, jak i podstawie powyższych informacji sformułuj wniosek dotyczący wpływu konkurencji międzygatunkowej na niszę ekologiczną pałki wąskolistnejPRZYKŁADOWA ODPOWIEDŹ: Konkurencja międzygatunkowa spowodowała zawężenie niszy ekologicznej pałki wąskolistnej gdyż zajmuje ona tylko tą niszę ekologiczną - głębszą wodę - której nie zajmuje pałka szerokolistna. [b]ZADANIE 38/b]W styczniu 2010 roku opublikowano wyniki badań polskich paleontologów, którzy odkryli skamieniałości i odciski stóp tetrapodów (uznawanych za przodków kręgowców lądowych), starszych o około 18 milionów lat od najstarszych tego typu skamieniałości, znanych w nauce. Powszechnie uważa się, że tetrapody wyewoluowały z ryb poprzez stadium przejściowe w postaci elpistostegidów (grupa kopalnych ryb trzonopłetwych). Przedstawiciel tych zwierząt posiadał płetwy piersiowe, które zginały się w połowie, umożliwiając mu czołganie się na lądzie. Polskie znalezisko jest starsze od skamieniałości elpistostegidów o około 10 milionów w świetle przedstawionych informacji można uznać elpistostegidy za przodków tetrapodów? Swoją opinię uzasadnij jednym ODPOWIEDŹ: Nie, ponieważ skamieniałości tetrapodów są znacznie starsze (o 10 mln lat) niż skamieniałości elpistostegidów i dlatego elpiststegidy nie mogły być przodkami tetrapodów.