KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA • pliki użytkownika AGARR przechowywane w serwisie Chomikuj.pl • ĆWICZENIA Z KANONU DENNISONA gimn mózgu.doc, ĆWICZENIA Z KANONU DENNISONA.doc Wykorzystujemy pliki cookies i podobne technologie w celu usprawnienia korzystania z serwisu Chomikuj.pl oraz wyświetlenia reklam dopasowanych do Twoich potrzeb.
Metoda Dennisona - gimnastyka mózgu Metody i programy » Terapia pedagogiczna » Metoda Dennisona - gimnastyka mózgu Metoda Dennisona (czyli kinezjologia edukacyjna) to uczenie metodami aktywizującymi włączania naturalnych mechanizmów integracji umysłu i ciała poprzez specjalnie zorganizowane ruchy. Skierowana jest do wszystkich osób zainteresowanych rozwojem potencjału fizycznego i umysłowego niezależnie od wieku i zawodu. Kinezjologia edukacyjna staje się coraz bardziej popularna w terapii dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania. Metodę stosuje się również w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. To uniwersalna metoda pozwalająca lepiej: pokonywać stresy i napięcia wynikające z trudności życia codziennego, komunikować się z innymi ludźmi, uczyć się i zdawać egzaminy, przezwyciężać trudności związane z dysleksją, dysgrafią i dysortografią, zrozumieć procesy neurofizjologiczne i ich rolę w procesie uczenia się. Metoda oparta jest na trzech prostych założeniach: Nauka jest naturalną, przyjemną sferą działalności kontynuowaną prze całe życie. W naszym ciele ukryte są blokady, które utrudniają nam naukę, uniemożliwiają także łagodne przejście przez stresy. Wszyscy, w pewnej mierze, mamy trudności w uczeniu się, lecz do tej pory nie czyniliśmy żadnych starań, aby je usunąć (te blokady mogą trwać przez całe życie, jeśli nie podejmiemy się zmiany tego stanu rzeczy). Właściwie rozpoznane blokady mogą zostać usunięte, pod warunkiem prawidłowo prowadzonego treningu. Paul Dennison (amerykański pedagog) opracował metodę mającą na celu zintegrowanie pracy mózgu. Jego zdaniem, wiele problemów intelektualnych i emocjonalnych w życiu człowieka wynika ze złego współdziałania obu półkul mózgowych i z braku integracji między nimi. Aby człowiek miał pełny obraz otaczającego go świata niezbędna jest integracja prawej i lewej półkuli mózgowej, bo mózg jest narządem symetrycznym, a każda półkula ma inne zadania. Prawa półkula mózgu jest to półkula odpowiedzialna za uczucia, prawdziwe wielowymiarowe uczenie się, ogólny ogląd, percepcję przestrzeni, pamięć długotrwałą, intencje - czyli jest ona twórcza, emocjonalna, postrzegająca całość. Lewa półkula mózgowa (u osób praworęcznych) odpowiada zaś za: myśli, analizę, przypisywanie faktów, widzenie szczegółów, percepcję czasu, kontrolę nad słowem, porozumiewanie się werbalne, pamięć krótką - czyli jest ona logiczna i postrzega poszczególne elementy. Dzięki harmonijnej współpracy obu półkul mózgowych dzieci jak i dorośli z łatwością przyswajają sobie nową wiedzę, umiejętności. Brak równowagi między pracą obu półkul mózgowych zdaniem Dennisona, prowadzi do powstawania różnego rodzaju zakłóceń. Dziecko może mieć problemy np.: w nauce czytania i pisania, z koncentracją uwagi, wyrażaniem własnych emocji. Paul Dennison twierdzi, że powstałe zaburzenia („blokady”) można zlikwidować właśnie poprzez ruch. Proponuje on ćwiczenia bardzo łatwe i bezpieczne, które wykonywane pod kierunkiem terapeuty prowadzą do integracji obu półkul mózgu, czego efektem może być np.: płynne czytanie lub poprawa koncentracji uwagi dziecka na własnych ruchach i działaniu. Działania kinezjologii edukacyjnej powodują dość szybkie i długotrwałe zmiany, poprzez rzeczywiste budowanie powiązań nerwowych w obrębie mózgu i ciała, dzięki czemu uczenie przebiega szybciej, efektywniej, a co ważniejsze - bezstresowo. Dennison odkrył, że funkcje mózgu ludzkiego są trójwymiarowe tak, że stanowią całość. Proces kształcenia może być miły i przystępny, pod warunkiem, że zostanie poprowadzony wielowymiarowo: wymiar lateralizacji (lewa i prawa półkula mózgu) wymiar koncentracji (pień mózgu i płat czołowy) wymiar stabilności (system limbiczny) Metoda Dennisona może dawać następujące efekty: usuwać blokady ukryte w naszym ciele, wprowadzać ciało i umysł w stan optymalny do przyswajania wiedzy równoważąc wymiar latelarności, koncentracji, stabilności. Zestaw ćwiczeń gimnastyki mózgu można podzielić na: I. Podstawowy schemat ćwiczeń wprowadzających, II. Ćwiczenia na przekraczanie linii środka, III. Ćwiczenia wydłużające, IV. Ćwiczenia energetyzujące. I. PODSAWOWY SCHEMAT ĆWICZEŃ WPROWADZAJĄCYCH 1. Picie wody Woda jest czynnikiem energetyzującym, jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu limbicznego. Woda aktywizuje mózg dla elektrycznych i chemicznych reakcji między mózgiem a układem nerwowym-poprawia umiejętności szkolne. Codziennie należy pić tyle szklanek wody ile wskazuje wzór: Waga ciała 11 2. Ruchy naprzemienne Ćwiczenia te powinny być stosowane w ciągu dnia możliwie jak najczęściej i w urozmaicony sposób. Oto przykłady ćwiczeń naprzemiennych: Krzyżowanie wyprostowanych ramion przed klatką piersiową tak, aby na zmianę wyżej była ręka lewa potem prawa. Dotykanie lewą dłonią prawego łokcia i odwrotnie. Dotykanie lewą dłonią prawego ucha i odwrotnie. Dotykanie lewą dłonią prawego kolana i odwrotnie, itp. Ruchy naprzemienne - poprawia pisanie, słuchanie, czytanie i rozumienie, koordynacja ruchowa lewej i prawej strony ciała, wzmocnienia oddechu, wzrost energii. 3. Punkty na myślenie Jedną ręka masuj punkty (miękkie miejsca pod obojczykami z lewej i prawej strony klatki piersiowej), a drugą rękę połóż na pępku. Czas ćwiczenia około 2 minut. Punkty na myślenie - przekazanie informacji od prawej półkuli do lewej połowy ciała i odwrotnie, stymulacja aorty, zwiększenie potoku elektromagnetycznej energii, likwiduje odwracanie liter i cyfr, prawidłowo układa ciało podczas czytania. 4. Pozycja Cooc`a Stań, skrzyżuj nogi w kostkach, wyciągnij ręce przed siebie i przekręć dłonie grzbietami do siebie tak, by kciuki skierowane były w dół. Teraz przełóż jedną rękę przed drugą tak by dłonie dotykały się wewnętrznymi stronami (kciuki są nadal skierowane w dół), skrzyżuj palce dłoni, zegnij ręce w łokciach i oprzyj ręce na piersi. Zamknij oczy, język połóż na podniebieniu. Oddychaj swobodnie. Czas ćwiczenia około 2 minut. Zwalniamy język, nogi, ręce swobodnie opuszczamy. Pozycja Cooc`a - emocjonalna stabilność, „uziemienie”, zwiększenie uwagi, swobodny ruch kości czaszki, wyraźne słyszenie, mowa, pisanie prac kontrolnych. II. ĆWICZENIA NA PRZEKRACZANIE LINII ŚRODKA 1. Ruchy naprzemienne 2. Leniwe ósemki dla oczu Stań. Wyciągnij przed siebie lewą rękę, zaciśnij pięść a kciuk skieruj do góry, rysuj kciukiem w powietrzu po kształcie położonej ósemki (znaku nieskończoności) wodząc oczami za ręką- głowa nieruchomo. Ruch zaczynaj zawsze w lewo do góry. Powtórz to samo prawą ręką a potem obiema rękoma jednocześnie. Leniwe ósemki - koordynacja wzroku, obwodowe widzenie, aktywizacja mózgu dla przekraczania środkowej wizualnej linii, integracja półkul mózgowych, mechanizm czytania (ruch oczu z lewej do prawej), rozpoznawanie znaków przy pisaniu, czytanie ze zrozumieniem. 3. Słoń Wyciągnij lewą rękę w przód, grzbietem dłoni do góry, głowę połóż na ramieniu wyciągniętej ręki, nogi w kolanach lekko ugięte, mały rozkrok. Rysuj ręką w powietrzu obszerne leniwe ósemki (ucho przyklejone do ramienia). Całe ciało prostuj. następnie to samo z prawą ręką. Pamiętaj, że kierunek pisania w lewo do góry. Słoń - stymulacja mowy wewnętrznej, twórcze myślenie, słuchanie własnego głosu, rozwój pamięci długoterminowej, zintegrowane widzenie, słyszenie i ruch; mowa, pismo, zapamiętywanie. 4. Leniwa ósemka alfabetyczna Najpierw narysuj kilka leniwych ósemek a potem wpisz w kształt leżącej ósemki małe litery alfabetu, zachowując kierunek w lewo do góry. Alfabetyczne ósemki - zasady pisowni, twórcze pisanie, koordynacja „ręka - oko”, rozpoznawanie i kodowanie symboli, zdolności manualne, precyzja ruchów, ortografia. 5. Motyl na suficie Podnosimy do góry głowę. Nosem na suficie kreślimy leżące ósemki. Zaczynamy w lewo do góry. Motyl na suficie - koordynacja wzrokowo ruchowa, mechanizm czytania i pisania. 6. Kołyska Usiądź na podłodze, ręce lekko ugięte oprzyj z tyłu utrzymując tułów podniesiony. Nogi zegnij w kolanach i podnieś stopy do góry. Usuń napięcie w jednym biodrze potem w drugim, robiąc nieduże ruchy nogami. Kołyska - rozwój zdolności do pracy w środkowym polu ciała, umiejętności wzrokowego śledzenia za ruchami w kierunku od lewej do prawej strony, nawyki skupiania uwagi i zrozumienia. 7. Rowerek Podnieś ręce i głowę do góry, obejmij głowę dłońmi i podtrzymuj ją. Prawym łokciem dotykaj lewego kolana, potem lewym łokciem prawego kolana, itd. Oddychaj rytmicznie. Rowerek - integracja lewej i prawej strony ciała, czytanie, umiejętność słuchania, pismo, zasady pisowni, matematyka. 8. Krążenie szyją Zwieszamy ciężko głowę i krążymy nią zaczynając w lewą stronę. Krążenie szyją - czytanie ze zrozumieniem, wyrażanie emocji,myślenie pamięć, matematyka. III. ĆWICZENIA WYDŁUŻAJĄCE (ROZCIĄGAJĄCE) 1. Przyciskanie dzwonka Stań prosto, odstaw jedną nogę do tyłu stawiając ją na palcach. Na wydechu zegnij w kolanie nogę stojącą z przodu a piętę tylnej nogi staraj się postawić na podłodze. Na wdechu podnoś się, prostując przednią nogę i podnosząc piętę tylnej nogi. Tylna noga powinna być wyprostowana. Zmień nogi. Pompowanie piętą - integracja tylnych i przednich części mózgu, rozwój wyraźnej mowy i językowych umiejętności, słuchanie ze zrozumieniem, czytanie ze zrozumieniem, zdolności twórczego pisania, zdolności do zakańczania rozpoczętego procesu. 2. Sowa Jedną ręką chwyć mocno mięśnie barku, głowę powoli odwracaj w lewo a potem w prawo, podbródek trzymaj prosto. Głową sięgaj maksymalnie w prawo i w lewo, aby rozluźnić mięśnie szyjne. Zrób wdech, gdy głowa jest w skrajnym położeniu tu gdzie ręka trzyma ramię, wydech w czasie obrotu głowy. Powtórz trzymając drugą ręką drugie ramię. Sowa - przekraczanie środkowej audialnej linii (uwagę słuchową, percepcję i pamięć), słuchanie własnego głosu, doskonalenie dialogu wewnętrznego, rozwój luźnego ruchu oczu, słuchanie ze zrozumieniem, mowę i ustny komunikat, matematyczne wyliczenia, pamięć, praca z komputerem. 3. Aktywna ręka Podnieś rękę do góry, chwyć ją drugą ręką. Podniesiona ręka stawia opór ręce trzymającej na wydechu w czterech kierunkach: w stronę głowy, do przodu, do tyłu, od ucha. Powtórz wszystko zmieniając ręce. Aktywna ręka - rozwój wyraźnej mowy i językowych zdolności, rozluźnianie przepony, koordynacja „ręka-oko”, kaligrafia, zasady pisowni, twórcze pisanie. 4. Wypady Rozstaw nogi szerzej od pleców, przekręć nogi tak by stopy były ustawione do siebie pod kątem prostym, Zegnij jedną nogę w kolanie i przenieś nogi, drugą nogę trzymaj prosto. Tułów trzymaj prosto. Zrób wypad na zgiętą nogę i odwróć głowę w stronę zgiętej nogi. Wypady - przekraczanie i praca w środkowej strefie ciała, rozwój percepcji przestrzennej, relaksacji całego ciała, zrozumienia, aktualizacji pamięci krótkoterminowej. 5. Luźne skłony - sięganie po piłkę Stań, skrzyżuj nogi w kostkach, zrób luźny skłon tułowia do przodu wyciągając ręce przed siebie (jakby oddając ciało działaniu przyciągania ziemskiego). Luźne skłony - odczuwanie uziemienia i stabilności, wzrokowej integracji, czytanie ze zrozumieniem, liczenie w pamięci, abstrakcyjne myślenie. 6. Zginanie stopy Usiądź, zegnij nogę w kolanie i połóż ją na udzie drugiej nogi, tak by zewnętrzna kostka dotykała uda. Końcami palców chwyć podstawę i miejsce mocowania mięśnia podudzia, następnie zginaj i prostuj stopę. Zginanie stopy - integracja tylnych i przednich części mózgu, rozwój wyraźnej mowy i językowych umiejętności, zrozumienie w czasie czytania i słuchania, zdolność twórczego pisania, zdolność podążania za logiką zadania i dokończenia go. 7. Kobra Usiądź, oprzyj dłonie na stole, trzymaj plecy rozluźnione, zacznij oddychać tak jakby „od podstawy kręgosłupa”. Skup się na oddechu tak jakby był źródłem twej siły (a nie pracą mięśni). Kobra - przekraczanie środkowej linii ciała,, rozluźnienie centralnego układu nerwowego, obuoczne widzenie, zgodna praca obojga oczu, słuchanie ze zrozumieniem, umiejętności mowy, kontrola motoryki precyzyjnej. IV. ĆWICZENIA ENERGETYZUJĄCE 1. Kapturek myśliciela Dużymi palcami i kciukiem chwyć małżowinę uszną i masuj ją (odciągając do tyłu i ściskając). Masaż zaczynaj od góry i przesuwaj się w dół do płatka ucha. Kapturek myśliciela - przekraczanie środkowej audytywnej Unii (mającej związek z uwagą słuchową, rozpoznawaniem, rozróżnianiem, percepcją, pamięcią), słuchanie własnego głosu w czasie mówienia, dobrej pracy pamięci krótkoterminowej, doskonalenie dialogu wewnętrznego, zgodnego słuchania obydwoma uszami, słuchanie ze zrozumieniem, wystąpienia publiczne, śpiew, gra na instrumencie. 2. Energetyczne ziewanie Dotknij końcami palców miejsca na zębach tuż przed miejscem gdzie łączy się dolna szczęka z górną, masuj te miejsce, lekko otwórz usta, wyobraź sobie, że ziewasz. Energetyczne ziewanie - percepcja sensoryczna, motoryczne funkcje oczu i mięśni, odpowiadających za dźwięk i żucie, procesy utleniania w organizmie, uwaga i percepcja wzrokowa, komunikacja, umiejętność wybierania potrzebnej informacji, głośne czytanie, twórcze pisanie, wystąpienia publiczne. 3. Oddychanie przeponowe Zrób wdech nosem. Najpierw oczyść płuca, robiąc krótkie wydechy przez zaciśnięte wargi (wyobraź sobie że chcesz utrzymać piórko w powietrzu). Po tym wydech możesz robić nawet nosem. Połóż ręce na brzuchu, na wdechu ręce podnoszą się a na wydechu opuszczają się. Zrób wdech i licz do trzech, zatrzymaj oddech na trzy sekundy, wydychaj licząc do trzech, znowu zatrzymaj oddech na trzy sekundy. Powtórz całość jeszcze raz. Oddychanie przeponowe - rozluźnienie centralnego układu nerwowego, ustalenie rytmu ruchów kości czaszki; czytanie, głośne czytanie mowa. 4. Punkty pozytywu Dotknij lekko końcami palców punktów, które znajdują się na czole, bezpośrednio nad oczami, równo po środku między linią włosów a brwiami. Punkty pozytywne - wzmocnienie czołowych części mózgu, osłabienie reakcji odruchów wymuszonego działania, pozytywny wpływ na procesy nauki pisania, matematyki, pamięci długoterminowej. 5. Punkty uziemienia Końcami palców jednej ręki dotknij brody pod dolną wargą, a palce drugiej ręki połóż na górnej części kości łonowej. Patrz w dół (na podłogę). Punkty uziemienia - praca w polu środkowym, stabilność, uziemienie (wodzenie oczami w dole dla rozwoju umiejętności widzenia z bliska), umiejętności organizacyjne (ruch oczu w pionie i poziomie), umiejętność nie gubienia wierszy i kolumn w czasie czytania, pisanie i prace matematyczne. 6. Punkty równowagi Jedną rękę połóż na wgłębieniu u podstawy czaszki za uszami a drugą na pępku. Zmień położenie rąk. Punkty równowagi - pobudzenie i koncentracja świadomości, podejmowanie decyzji, rozluźnienie napięcia przy ruchu szczęk i kości czaszki, rozumienie podtekstu napisanego „między wierszami”, punktu widzenia autora tekstu, krytyczna ocena i podejmowanie decyzji, umiejętność rozróżniania przy pisaniu i matematyce. 7. Punkty przestrzeni Końcami palców jednej ręki dotknij miejsca między górną wargą a nosem, drugą rękę połóż tuż powyżej kości łonowej. Wzrok skieruj do góry. Zamień ręce. Punkt przestrzeni - zdolności pracy w polu środkowym, rozluźnienie centralnego układu nerwowego, percepcja głębokości wyobrażenia, zdolności widzieć blisko i daleko, umiejętności organizacyjne, skupienie na zadaniu. UMIEJĘTNOŚCI SZKOLNE - DOBÓR ĆWICZEŃ W zakresie reedukacji czytania stosuje się następujące grupy ćwiczeń: Na płynne czytanie: Punkty na myślenie - ćwiczenie to wzmaga jasność umysłu, ułatwia płynne czytanie, Ruchy naprzemienne - ułatwiające proces uczenia się, Leniwe ósemki - ćwiczenie to stanowi znaczną pomoc w reedukacji dzieci ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania, poprawia płynność czytania, zapamiętywania, słuchania i myślenia jednocześnie. Głośne czytanie ze zrozumieniem: Ruchy naprzemienne. Krążenie szyją - ćwiczenie to, poprzez wydłużenie mięśni w obrębie barków i szyi, odblokowuje przepływ krwi do mózgu, co pomaga w głośnym czytaniu. Oddychanie przeponowe - ćwiczenie to zwiększa pojemność płuc, poprawia dotlenienie organizmu, co wpływa korzystnie na głos w czasie czytania. Kołyska - wykonywanie tego ćwiczenia wzmaga aktywność obu półkul mózgowych ułatwiając głośne czytanie. Ćwiczenia na przesuwanie wzrokiem po kolumnach: Punkty ziemi - jest to ćwiczenie na energię receptywną. Łączy się w ten sposób punkty początkowy i końcowy meridianu centralnego. Ćwiczenie to poprawia akumulację wzroku, koncentrację wzroku na przedmiotach, ułatwia odwzorowywanie i uczenie się. Punkty przestrzeni - jest to ćwiczenie na energię ekspresyjną. Pomaga rozluźnić się i uspokoić przed sprawdzianami, czytaniem. Punkty równowagi - ćwiczenie to ułatwia koncentrację uwagi, myślenie skojarzeniowe. Poprawia umiejętności uczenia się. W celu usprawnienia odpowiedzi z czytanego tekstu stosuje się następującą grupę ćwiczeń: Pompowanie piętą - wykonywanie tego ćwiczenia sprawia, że zwalnia się napięcie w miejscach gdzie najwcześniej objawia się stres (tył podudzia od ścięgna Achillesa do mięsna podkolanowego), to przywraca ruchy kręgosłupa, przemieszczanie płynu mózgowo - rdzeniowego. Poprawia koncentrację uwagi, umiejętność wypowiadania się. Zginanie stopy - ćwiczenie to włącza lewą półkulę mózgową, odpowiedzialną za mowę. Rozluźnia mięśnie, których blokada powoduje trudności z mową - zmniejsza kłopoty językowe. Poprawia pamięć, koncentrację uwagi. Ułatwia rozumienie i relacjonowanie tekstu przeczytanego. Systematyczne stosowanie ćwiczeń z dziećmi o specyficznych trudnościach w nauce czytania przynosi dzieciom duże korzyści, zwiększa umiejętność uczenia się, rozwija inne dotąd zablokowane funkcje. Dzieci zaczynają wierzyć we własne możliwości. Umiejętność czytania (przekroczenie optycznej linii środkowej) punkty na myślenie ćwiczenia naprzemienne motylek na suficie wodzenie wzrokiem Czytanie na głos krążenie szyją energetyzujące ziewanie ćwiczenia naprzemienne kołyska oddychanie przeponowe Czytanie ze zrozumieniem przyciskanie dzwonka (pompowanie piętą) zginanie stopy wypady Szybkie czytanie leniwe ósemki ćwiczenia naprzemienne sowa przyciskanie dzwonka (pompowanie piętą) Pisanie klasówek woda leniwe ósemki punkty uziemienia punkty przestrzeni pozycja Cook'a ćwiczenia naprzemienne Ortografia słoń kapturek myśliciela sowa Usprawnianie pisania leniwe ósemki alfabetyczne ósemki aktywna ręka rysowanie oburącz - leniwa ósemka dla oczu Twórcze pisanie przyciskanie dzwonka (pompowanie piętą) zginanie stopy energetyzujące ziewanie Matematyka sowa przyciskanie dzwonka krążenie szyją słoń sięganie po piłkę Klarowność słyszenia i mowy kapturek myśliciela ćwiczenia naprzemienne słoń pozycja Cook'a Obraz własnego ja punkty pozytywne pozycja Cook'a punkty równowagi Koordynacja całego ciała w sporcie i zabawach ruchowych myślenie o X ćwiczenia naprzemienne punkty równowagi kołyska punkty przestrzeni kobra Uczenie się na pamięć oraz powtarzanie ćwiczenia naprzemienne punkty równowagi punkty pozytywne krążenie szyją Myślenie twórcze ćwiczenia naprzemienne sięganie po piłkę kobra (akumulator) kołyska Sprawność pisania na maszynie i obsługi komputera woda pozycja Cook'a krążenie szyją Dawniej dzieci instynktownie ćwiczyły wiele zawartych w kinezjologii ruchów. Gra w klasy, skakanka, jazda na hulajnodze, toczenie obręczy, gra w kraje, waga i wiele, wiele innych - to właśnie ćwiczenia ruchów naprzemiennych. Kinezjologia nie jest jak gimnastyka, gdzie nauczycielka każdego poprawia. Dzieci dotykają na przemian prawą ręką podniesionego lewego kolana i odwrotnie. Częste powtarzanie ćwiczeń uruchamia nowe reakcje dziecka. Kinezjologia nie ma nic wspólnego z hipnozą czy jakimś nadnaturalnym wpływem. To „zmyślne ruchy” - tak też brzmi polski tytuł jednej z kinezjologicznych książek. Ruchy, które uczą myśleć - to oparta na podstawach neurofizjologii metoda wspomagania nauczania i korygowania dysfunkcji rozwojowych. Jej zasada ujęta w bardziej poetyckie motto brzmi: „aby złapać myśl, potrzebny jest ruch”. To, co przekonuje nauczycieli i rodziców w zastosowaniu opisywanej metody, to także wielka frajda, jaką mają dzieci z ćwiczeń. Katarzyna Gano - oligofrenopedagog, terapeutka metody A. Tomatisa adres gabinetu: Terapia Pedagogiczna 09-400 Płock, ul. Bielska 14 a m. 21Kinezjologia edukacyjna małżeństwa Paula i Gail Dennisonów wykorzystuje powiązanie między zorganizowanymi ruchami ciała a pracą mózgu. Ustalili to irlandzcy uczeni a pracę opublikowali w tygodniku medycznym Lancet kierując „gimnastykę mózgu” na początku tylko dyslektyków… Badacze zalecili specjalna gimnastykę 20 dyslektykom w wieku 9-10 lat. Proste ćwiczenia dzieci wykonywały w domu pod kontrolą dorosłych przez ok. 10 minut dziennie. Podobno wyniki okazały się rewelacyjne. Mali dyslektycy nadrabiali opóźnienia w czytaniu i pisaniu dużo szybciej niż ich rówieśnicy z podobnymi problemami… Dysleksję kojarzy się z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Ale to nie wszystko dochodzą do tego problemy z liczeniem (dyskalkulia, akalkulia itp.), poczuciem czasu, pamięcią, koncentracją, orientacją w przestrzeni itd. Naukowcy z Belfastu twierdzą, że przyczyn dysleksji należy szukać w móżdżku czyli w tej części mózgu, która jest odpowiedzialna za koordynacje ruchów i przetwarzanie informacji związanych z nabywaniem wiedzy i umiejętności. Stwierdzili, że u dzieci cierpiących na poważne zaburzenia neurologiczne bardzo długo utrzymują się tzw. odruchy pierwotne (np. ssania czy chwytania). „Są one typowe dla noworodków i sprzyjają dojrzewaniu układu nerwowego – ale u zdrowych dzieci powinny zaniknąć w pierwszym roku życia. Jeżeli utrzymują się dłużej, świadczą o zaburzeniu dalszego rozwoju mózgu, a więc także i móżdżku. Uczeni zbadali małych dyslektyków i stwierdzili, że jeszcze w wieku szkolnym utrzymuje się u nich jeden z takich odruchów – podążanie asymetrycznego ruchu kończyn za ruchem głowy. – A może tak, spróbować świadomie powtarzać ten odruch a mózgi dzieci z dysleksją „nadrobią zaległości”? – zastanawiali się…” (Małgorzata T. Załoga: Opinia dyslektyka – s. 2). „Kinezjologia edukacyjna to nauka o tym, jak rozwija się człowiek – zarówno dziecko, jak i dorosła osoba – gdy wykorzystuje do tego naturalny ruch fizyczny. Kierunek ten propaguje specjalnie zorganizowane ruchy, które sprawiają, ze ciało i mózg pracują w sposób optymalny na rzecz rozwoju i samorealizacji każdej osobowości. Nie powinno jednak powstać mylne wrażenie, że jest to coś w rodzaju wychowania fizycznego. Kinezjologia edukacyjna nie zajmuje się bowiem każdym ruchem, lecz ruchami bardzo specyficznymi. Takimi ruchami, które aktywizują i stymulują odpowiednie obszary mózgu, ruchami które powodują zwiększanie połączeń nerwowych między prawą i lewą półkulą mózgową, przez co poprawia się jakość pracy umysłowej” (Roman Warszewski: Jak wyleczyłem dziecko z dysleksji, Tower Press, Gdańsk 2002). Przed ćwiczeniami zalecane jest wypicie szklanki niegazowanej wody (nie mineralnej!), wyłącznie niegazowanej. Roman Warszewski twierdzi, że dzięki „szklance wody” płyn mózgowo-rdzeniowy uzyska odpowiednie stężenie elektrolitów. Upraszczając by nie był on zbyt gęsty i nie sprawiał oporu impulsom elektrycznym przekazywanym z mózgu do komórek nerwowych. Tylko odpowiednio nawodniony układ nerwowy jest w stanie sprostać funkcjom przewodnictwa prądu. Oprócz poprawy przewodnictwa zadaniem wody jest także współudział w budowaniu molekuł białka, a z substancji białkowo- lipidowej – mieliny – zbudowany jest izolator komórek nerwowych, który je zabezpiecza, zatem: „Czysta woda prądu doda!” Kinezjologia edukacyjna Dennisona – ćwiczenia 1. Ruchy naprzemienne Dotykamy prawą ręka uniesionego lewego kolana i odwrotnie – lewą ręką prawego prawym łokciem uniesionego lewego kolana i odwrotnie – lewym jednocześnie prawą rękę przed siebie i lewą nogę za siebie. Następnie wykonujemy ten sam ruch lewą ręką i prawą rękę podnosimy do góry w prawo i lewą nogę podnosimy do góry w lewo, a potem odwrotnie – lewa ręka do góry w lewo i prawa noga do góry w dłonią dotykamy lewego ramienia, lewą stopą dotykamy prawego kolana. Ćwiczenia wykonujemy w pozycji leżącej lub stojącej. Wspomagają one koordynację pracy rąk, prawej i lewej strony ciała, usprawniają narząd wzroku, co prowadzi do poprawy umiejętności pisania, czytania, słuchania i rozumienia. Wzmacniają zmysł wzroku i słuchu. Przykładowe ćwiczenia 2. Leniwe ósemki (ćwiczenia z wykorzystaniem kształtu leżącej ósemki, znaku nieskończoności) Wodzimy za ósemkami wzrokiem, pamiętając, by zaczynać zawsze w lewo w wzrokiem za ręką kreślącą ósemki w powietrzu. W tym celu zaciskamy pięść i unosimy kciuk do góry, wyciągniętą ręką kreślimy ósemki, wzrok natomiast skupiamy na kciuku. Najpierw rysujemy ósemki jedną, a potem drugą dłonią, na koniec łączymy obie ręce, splatamy palce i próbujemy rysować obiema rękoma. Ruch powinien być dość obszerny, by angażował jak największą grupę mięśni trzymających gałkę oczną, i jak najbardziej płynny, bardzo spokojny. Ćwiczenie to koordynuje pracę obu półkul mózgowych. Jest pomocne w reedukacji dzieci dyslektycznych. Poprawia płynność czytania, zapamiętywanie, myślenie. 3. Rysowanie oburącz Rysujemy obiema rękoma równocześnie linie, figury, kształty, z których każdy rysowany jedną ręką element jest lustrzanym obiciem elementu rysowanego w tym samym czasie druga bazgrzemy jednocześnie obiema rękoma (w powietrzu, na dużej płaszczyźnie). Ćwiczenie poprawia pisanie i rysowanie, powoduje rozwój twórczego myślenia, zdolności plastycznych. 4. Alfabetyczne ósemki Na znaku nieskończoności przekreślonym krzyżem kreślimy kolejne małe pisane litery alfabetu, starając się nie odkrywać ręki od papieru. Ćwiczenie to poprawia technikę pisania, ortografię i koordynację wzrokowo-słuchową. Aktywizuje mięśnie, pobudza mózg, poprawia pamięć, słuch, zmysł równowagi. Zwiększa energię i koordynuje przebieg informacji miedzy półkulami. Rozwija zdolności matematyczne i jasność wypowiadania się. 5. Słoń Stoimy w małym rozkroku, wyciągamy rękę w przód grzbietem dłoni do góry, głowę przytulamy ruchem do ramienia. Rysujemy dłonią leniwe ósemki, wzrokiem podążamy ponad wierzchem dłoni za poruszającą się ręką. Następnie zmieniamy rękę. Ćwiczenie rozluźnia mięśnie szyi i oczu, poprawia pamięć, pomaga lepiej słuchać, aktywizuje zmysł równowagi. Rozwija zdolności matematyczne, ułatwia wypowiadanie się. 6. Krążenie szyją W pozycji siedzącej rozluźniamy mięśnie szyi, głowę bardzo wolno opuszczamy w dół. Zataczamy nią półkola od jednego do drugiego obojczyka, miarowo oddychając. Ćwiczenie dobrze wpływa na centralny układ nerwowy, reguluje oddech. 7. Oddychanie przeponowe Robiąc wdech, wypełniamy klatkę piersiową i brzuch powietrzem, które wydychamy krótkimi dmuchnięciami, jakbyśmy mieli utrzymać piórko w powietrzu. Ćwiczenie zwiększa pojemność płuc, dotlenia organizm, wzmacnia i uelastycznia pracę przepony, wpływa na ekspresję wypowiedzi, dykcję (Naprawa, Tanajewska, 2016). 8. Pozycja Dennisona To obok ruchów naprzemiennych – bardzo ważne ćwiczenie, jedno z najistotniejszych w kanonie gimnastyki mózgu. Krzyżujemy nogi w kostkach. Pozycja siedząca na krzyżujemy ręce, dłonie łączymy razem i obracamy jak w zabawie Idzie to ćwiczenie wykonać prawidłowo trzeba najpierw wyprostować przed sobą ramiona, następnie przenieść jedną rękę nad drugą, łącząc wewnętrzne strony dłoni kciukami do dołu i zamknąć je splecionymi palcami. Potem należy przetoczyć zamknięte ręce do dołu i w stronę ciała tak, żeby spoczęły na klatce piersiowej z łokciami skierowanymi w dół. Ćwiczenie to także aktywizuje duże połacie kory mózgowej. Ważne jest, by w czasie jego wykonywania położyć język na podniebieniu i oczy skierować ku górze. Możliwe, że dzięki temu łączymy emocje zlokalizowane w układzie limbicznym z myśleniem racjonalnym i uczuciami zlokalizowanymi głównie w płatach czołowych Pozycja Dennisona zwykle daje efekt natychmiastowy. To pozycja uspokajająca, tonizująca, obiektywizująca nasze myślenie. Zmniejsza wydzielanie adrenaliny i niepostrzeżenie jak twierdzi autor „pacyfikuje nasze emocje”. Wykonywać przez 5-10 minut dwa razy dziennie. 9. Sowa Jedną ręką chwytamy mocno mięśnie barku, głowę powoli odwracamy w lewo, a potem – cały czas trzymając podbródek prosto – w prawo. Głową sięgamy maksymalnie w prawo i w lewo, aby rozluźnić mięśnie szyjne. Robimy wdech, gdy głowa znajduje się w skrajnym położeniu – tu gdzie ręka trzyma ramię – a wydech w czasie obrotu głowy w stronę przeciwną. Ćwiczenie powtarzamy, trzymając drugą ręką drugie ramię. Ćwiczenie to poprawia pamięć, doskonali dialog wewnętrzny, pomaga dobrze rozumieć komunikaty docierające z zewnątrz i wzmaga matematyczną precyzję. 10. Punkty na myślenie Ćwiczenie to wykonuje się przez położenie lewej reki na pępku, podczas gdy prawa ręka masuje punkty pomiędzy żebrami, tuż pod obojczykiem. Należy zmieniać ręce. Ćwiczenie to – dzięki uciskowi powodowanemu przez prawą rękę – stymuluje przepływ krwi przez tętnicę szyjną do mózgu i poprawia jego ukrwienie. Za pośrednictwem tej tętnicy odbywa się bowiem transport świeżo natlenionej krwi do głowy. 11. Kapturek myśliciela To ćwiczenie poprawia słuch i pamięć. Wykonuje się go przez kilkakrotne odwijanie uszu z góry do dołu. „Związek między ośrodkiem słuchu w płacie skroniowym a pamięcią w układzie limbicznym zdaje się być bardzo silny – pisze dr Carla Hannaford w książce Smart Moves. – Moi studenci uniwersytetu na Hawajach stwierdzili, że kapturek myśliciela jest bardzo przydatny, kiedy trzeba sobie przypomnieć jakąś techniczną informację podczas pisania eseju lub egzaminu” 12. Energetyczne ziewanie Ćwiczenie to polega na ziewaniu szeroko otwartymi ustami i jednoczesnym masowaniu mięśni wokół stawu skroniowo-żuchwowego. W pobliżu tego stawu przebiegają pnie pięciu głównych nerwów czaszkowych, które zbierają informacje czuciowe z całej twarzy. Kiedy jesteśmy zestresowani, żuchwa często napina się, usta zaciskają i funkcje nerwowe tego obszaru zmniejszają się. Ziewanie energetyczne rozluźnia cały obszar twarzy i przyjmowanie informacji zmysłowych może odbywać się w sposób bardziej efektywny. Pomaga to w werbalizacji, co związane jest z przetwarzaniem myśli i umiejętnością komunikowania się ze światem zewnętrznym. 13. Pompowanie piętą Ćwiczenie to polega na „wydłużaniu” mięśni jednej nogi, podczas zginania kolana klatkę piersiową, plecy w miarę prosto, stawiamy jedną stopę (z podniesioną pietą) około 30 cm za drugą głęboki wdech i przy wydechu obniżamy piętę tylnej nogi do ziemi i zginamy przednie kolano do przodu. Klatka piersiowa powinna pozostać prosto, nie należy pochylać się do przodu. Nogi zmieniamy. Jest to „rozciąganie” często stosowane przez sportowców w trakcie rozgrzewki. Są podstawy, by sądzić że podczas tego ćwiczenia płyn mózgowo-rdzeniowy przepływa bardziej swobodnie przez cały centralny układ nerwowy i komunikacja staje się swobodniejsza, bardziej spontaniczna i twórcza. 14. Akumulator Siedząc za biurkiem/stołem. Kładziemy dłonie przed sobą na blacie. Obniżamy brodę do piersi, czując napięcie z tyłu szyi i rozluźnione ramiona. Bierzemy głęboki wdech, pochylamy się do przodu, podnosząc brodę do góry i do tyłu. Pozwalamy przy tym plecom nieco się wygiąć. Następnie – zaokrąglając plecy – robimy wydech i kładziemy brodę z powrotem na piersi. Ćwiczenie to warto powtórzyć kilka razy. Po jego wykonaniu na pewno poczujemy się naładowani energią i będziemy gotowi do dalszych zajęć. Jest to ćwiczenie rozluźniająco-oddechowe, wspomagające przepływanie płynu rdzeniowo-mózgowego. Poprawia pamięć, odświeża koncentrację i rozjaśnia myśli, szczególnie wtedy, gdy pracę umysłową wykonujemy w pozycji siedzącej. 15. Aktywna ręka Podnosimy rękę do góry i chwytamy ją drugą ręką w okolicach łokcia. Podniesiona ręka podczas wydechu – stawia silny opór trzymającej ręce w czterech kierunkach (do przodu, do tyłu, do ucha i od ucha). Ćwiczenie powtarzamy, zmieniając ręce. Ćwiczenie to pomaga w prawidłowej artykulacji trudnych słów i poprawia zdolności językowe. Pomaga też w opanowaniu ortografii, kaligrafii i twórczym pisaniu. Poprawia koordynację reka-oko. 16. Zginanie stopy Siadamy na pufie, zginamy nogę w kolanie i kładziemy ją na udzie drugiej nogi, tak by kostka dotykała uda. Końcami palców chwytamy podstawę i miejsce mocowania mięśnia podudzia, a następnie zginamy i prostujemy powtarzamy drugą nogą. Ćwiczenie to pomaga w integracji przednich i tylnych partii mózgu. Poprawia też umiejętność słuchania czytanego tekstu ze zrozumieniem. Rozwija wyraźną mowę i twórcze pisanie (Roman Waryszewski, 2002). W literaturze można znaleźć wiele modyfikacji ćwiczeń Dennisona. Niektóre z nich zupełnie odbiegają od oryginalnych ćwiczeń. Nauczyciele zarówno w Polsce jak i poza granicami często odwoływali się do kinezjologii edukacyjnej – jak do prawdy objawionej. Kiedyś w gazecie Polityka natknęłam się na artykuł, który opowiadał o znikomej wartości tych „zabiegów”. Ponieważ, jak twierdził autor nie mają odzwierciedlania w badaniach naukowych, czyli żadnej podstawy naukowej. Z wieloma dyscyplinami terapii jest podobnie. Jednakowoż należy pamiętać, że ruch zawsze ma dobroczynny wpływ na mózgi dzieci. A wiele ćwiczeń przynosi im dużo radości – i ruch naprawdę dotlenia mózg – zwłaszcza ten na świeżym powietrzu. źródło: Roman Warszewski: „Jak wyleczyłem dziecko z dysleksji, Tower Press, Gdańsk 2002Renata Naprawa, Alicja Tanajewska: INDYWIDUALNE PROGRAMY EDUKACYJNO-TERAPEUTYCZNE dla III etapu nauczania uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, HARMONIA, Gdańsk 2016